Wat is mantelzorg?
Mantelzorgers zijn mensen die vrijwillig de zorg dragen voor zieke naasten. Mantelzorg is vaak langdurig en veelal onbetaald werk. Veel mensen beseffen niet dat ze mantelzorger zijn, omdat ze de betekenis van het woord niet (goed) kennen. Nederland kent ongeveer 4,4 miljoen mensen die mantelzorg verlenen aan een naaste.
Wanneer ben je een mantelzorger?
Je bent mantelzorger als je langdurig, vrijwillig en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, (schoon)ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis zorgt. Deze zorg dient een niet-beroepsmatige zorgverlener minimaal acht uur per week of langer dan drie maanden te geven.
Een mantelzorger verleent zorg omdat er een persoonlijke band is met de zorgvrager en verschilt daarin van een vrijwilliger. Een vrijwilliger hoeft de hulpbehoevende namelijk niet te kennen. Vrijwilligers werken vaak vanuit een organisatie, waarbij de vrijwilliger rechten en plichten heeft. Mantelzorgers hebben dit niet.
Waarom kiezen voor mantelzorg?
De motivatie om hulp te bieden aan een naaste kan verschillend zijn. Voor veel mensen is het vanzelfsprekend om een naaste te helpen. Andere vaak voorkomende redenen zijn:
- Niemand anders is beschikbaar om de zorgvrager te helpen;
- De zorgvrager wil graag geholpen worden door de mantelzorger in kwestie;
- De verzorgende is de enige in de omgeving van de zorgvrager die de zorg kan bieden;
- Het uitstellen of voorkomen van professionele zorg.
De reden voor het bieden van mantelzorg verschilt per situatie. Soms is het omdat de zorgvrager een (langdurige of tijdelijke) lichamelijke beperking heeft en hulp nodig heeft. Ook geheugenproblemen, dementie of psychische aandoeningen zijn veel geziene redenen voor mantelzorg.
Daarnaast kan een mantelzorger hulp bieden aan een terminaal ziek persoon of mensen die in afwachting zijn van een plek in een verzorgingstehuis..
Wat doet een mantelzorger?
Mantelzorgers kunnen op verschillende manieren hulp bieden aan de zorgbehoevende:
- Zorgen voor vervoer;
- Coördineren van de zorg;
- Emotionele ondersteuning;
- Begeleiding bij medische afspraken;
- Hulp in het huishouden of andere huishoudelijk taken;
- Hulp bij persoonlijke verzorging, zoals wassen en aankleden;
- Hulp bij het bijhouden van de (financiële) administratie.
Mantelzorgers in Nederland
In principe kan iedereen een mantelzorger zijn. Een overzicht van mantelzorg in Nederland:
- Nederland telt ongeveer 4,4 miljoen mantelzorgers;
- Mantelzorgers geven in 81% van alle gevallen zorg aan een naaste buiten het eigen huishouden, het meest aan de (schoon)ouders (39%);
- Mantelzorgers geven in 81% van alle gevallen zorg aan een naaste buiten het eigen huishouden, het meest aan de (schoon)ouders (39%);
- De groep mantelzorgers is erg divers en uiteenlopend qua leeftijd; vanaf 18 jaar tot en met 65+;
- De grootste groep (circa 45%) mantelzorgers valt in de leeftijdscategorie van 45 tot 65 jaar.
Mantelzorgvergoeding
Mantelzorg is in eerste instantie vrijwillig en onbetaald. Gelukkig zijn er wel verschillende vergoedingen die je als mantelzorger aan kunt vragen. Denk daarbij aan tegemoetkomingen voor kosten die je maakt voor het zorgen voor iemand, het regelen van vervangende zorg of vervoerskosten.
In sommige gevallen is ook een betaling uit een persoonsgeboden budget mogelijk. Dit pgb mag vaak worden ingezet om naasten uit te betalen voor de zorg die zij verlenen.
Respijtzorg voor mantelzorgers
Natuurlijk komt het ook wel eens voor dat je als mantelzorger geen tijd hebt om voor je naaste te zorgen, of simpelweg even een adempauze nodig hebt. Respijtzorg is een tijdelijke verlichting voor mantelzorgers, waarbij de mantelzorg wordt overgedragen aan iemand anders.
Zo kun je bijvoorbeeld vrij krijgen om te doen waar je anders geen tijd voor hebt - uitgaan met vrienden, op vakantie gaan, familieleden bezoeken die ver weg wonen - zonder dat je je zorgen hoeft te maken over je dierbare.
Vergoedingen voor respijtzorg
Je zorgverzekeraar kan de kosten voor vervangende zorg in sommige gevallen vergoeden. Deze vergoeding zit niet in de basisverzekering, maar sommige aanvullende verzekeringen vergoeden de kosten voor respijtzorg wel. Ben je hier zelf niet voor verzekerd, ga dan na of de persoon waar je de zorg voor draagt hier wel aanvullend voor verzekerd is.
"
Mantelzorg is in eerste instantie vrijwillig en onbetaald. Gelukkig zijn er wel verschillende vergoedingen die je als mantelzorger aan kunt vragen.
Wet Maatschappelijke Ondersteuning voor mantelzorgers
De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) is in het leven geroepen om mensen te ondersteunen bij het zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen. Wie hierbij zorg en ondersteuning nodig heeft, kan contact opnemen met de gemeente. Bijvoorbeeld chronisch zieken, gehandicapten of mensen met een psychische aandoening. Zij kunnen via de Wmo onder andere huishoudelijke hulp, persoonlijke begeleiding of dagbesteding krijgen.
Ondersteuning voor mantelzorgers vanuit de gemeente
Mantelzorgers spelen een belangrijke rol in het langer zelfstandig thuis wonen van hulpbehoevenden. Zodoende verplicht de Wmo gemeenten om niet alleen hulpbehoevenden, maar ook mantelzorgers te ondersteunen.
Het is aan de gemeente om met mantelzorgers in gesprek te gaan en bijvoorbeeld vervangende zorg (respijtzorg) aan te bieden waar nodig. De Wmo en de gemeente zorgen er samen voor dat de samenwerking tussen professionele en vrijwillige zorg wordt versterkt.
Lees meer over mantelzorg
Mantelzorgvergoeding
De mantelzorgtoeslag biedt financiële steun aan mensen die onbetaald zorgen voor een hulpbehoevende, die niet hun echtgenoot of partner is.
Kom jij in aanmerking?
Respijtzorg en mantelzorgers
Respijtzorg is vervangende mantelzorg, waarbij de mantelzorg tijdelijk wordt overgenomen door iemand anders.
Leer over respijtzorg
Mantelzorg en dementie
Speciaal ontwikkelde hulpmiddelen kunnen mensen met dementie helpen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven leven. Hoe kun jij als mantelzorger helpen?
Zo kun je helpen
Wanneer ben ik mantelzorger?
Hoeveel mantelzorgers zijn er in Nederland?
Van de mantelzorgers zorgt:
•15% voor hun partner
•39% voor hun (schoon)ouder
•9% voor hun (stief- of pleeg)kind
•17% voor een ander familielid
•19% voor een kennis, vriend, buurman/buurvrouw
•1% voor andere personen
81% van de mantelzorg wordt gegeven aan iemand buiten het eigen huishouden van de mantelzorgers, meestal aan uitwonende ouders.
Leeftijden geslacht van mantelzorgers:
•18-34 jaar 16 %
•35-44 jaar 22 %
•45-54 jaar 32 %
•55-64 jaar 17 %
•65-74 jaar 9 %
•> 75 jaar 4 %
Mannen vormen 42% van de mantelzorgers, vrouwen 58%.
Hoe kan ik mantelzorgen naast mijn werk?
Stichting Werk & Mantelzorg
Werkgevers worden opgeroepen om een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid te voeren. Dit levert een win-win situatie op voor zowel werkgever als werknemer. Hiertoe is een stichting in het leven geroepen; de Stichting Werk & Mantelzorg. Deze stichting helpt om werk en privé zoveel mogelijk in balans te houden. De stichting is te vinden via www.werkenmantelzorg.nl, maar bijvoorbeeld ook op sociale media als Facebook en Twitter.
In gesprek
Het is belangrijk om mantelzorg bespreekbaar te maken op het werk. Zo kunnen werknemer en werkgever gezamenlijk zoeken naar oplossingen en een betere balans tussen werk en privé. Op de site van Stichting Werk & Mantelzorg staan praktijkverhalen die inspirerend kunnen zijn voor jou als mantelzorger.
Hulppunten
In heel Nederland zijn er Steunpunten Mantelzorg. Hier kunnen mantelzorgers persoonlijk terecht met al hun vragen. Voor emotionele steun, tips om mantelzorg en werk goed te combineren, praktische hulp en het regelen van vervanging kun je terecht bij deze steunpunten. Op de gemeentewebsite van jouw eigen woonplaats vindt u het dichtstbijzijnde steunpunt.
Mantelzorglijn
Voor vragen over mantelzorg naast het werk kun je telefonisch contact opnemen met de Mantelzorglijn via 0900 – 20 20 496 (€ 0,10 per gesprek). Bij de Mantelzorglijn kun je terecht voor informatie en advies, en kan jij jouw verhaal kwijt.
Welke mantelzorgvergoedingen zijn er beschikbaar?
Mantelzorgwaardering
De gemeente is wettelijk verplicht mantelzorgers te waarderen. Iedere gemeente doet dat echter op haar eigen manier. Raadpleeg het Wmo-loket of de website van jouw gemeente en vraag of ze jou bijvoorbeeld financieel tegemoetkomen.
Via zorgverzekeraar
Sommige zorgverzekeraars bieden vergoedingen vanuit aanvullende verzekeringen voor het inschakelen van een mantelzorgmakelaar en/of voor een aantal dagen vervangende mantelzorg. De beschikbaarheid en hoogte van deze vergoeding verschilt per verzekeraar en aanvullend pakket.
Het is raadzaam om bij je eigen zorgverzekeraar na te gaan of jouw pakket ruimte biedt voor vergoeding. De Consumentenbond heeft een vergelijkingsoverzicht voor aanvullende zorgverzekeringen voor mantelzorg gemaakt, waarin staat welke zorgverzekeraars vergoedingen voor mantelzorg bieden.
Aftrekbare kosten
Wanneer je iemand verzorgt die tot hetzelfde huishouden behoort, zijn er mogelijk specifieke zorgkosten die van de belastingen afgetrokken kunnen worden. Er dient dan wel aan bepaalde voorwaarden voldaan te worden. De belastingdienst heeft op een rijtje gezet welke kosten aftrekbaar zijn voor mantelzorgers.
Reis- en parkeerkostenvergoeding
Als je een bijstandsuitkering hebt, vergoedt de gemeente in sommige gevallen de reiskosten. Als degene die jij vervoert niet zelfstandig kan reizen als gevolg van een handicap, heb je ook recht op een gratis OV-begeleiderskaart.
Sommige gemeenten verlenen parkeervergunningen voor mantelzorgers. Neem hiervoor contact op met de gemeente.
Via Persoonsgebonden budget (Pgb)
Wanneer de persoon die verzorgd wordt een Persoonsgebonden budget heeft, kan de mantelzorger mogelijk betaald worden vanuit dit budget. De Rijksoverheid geeft alle informatie over het aanvragen van een Persoonsgebonden budget op hun website.
Dubbele kinderbijslag
Wanneer je een lichamelijk en/of verstandelijk gehandicapt kind thuis verzorgt, kan jij in aanmerking komen voor dubbele kinderbijslag. Ook hieraan zijn voorwaarden verbonden. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank wordt uitleg gegeven over de voorwaarden rondom het aanvragen van dubbele kinderbijslag.
Heb ik als mantelzorger recht op extra verlof?
Calamiteitenverlof
Deze verlofregeling is bedoeld voor zeer bijzondere persoonlijke situaties waarop meteen gereageerd moet worden, zoals het overlijden van een direct familielid. Jouw werkgever is dan verplicht het salaris door te betalen. Het calamiteitenverlof duurt zo lang als nodig is om de eerste problemen op te lossen. In jouw cao kunnen andere afspraken over calamiteitenverlof staan. Lees deze daarom goed door om te achterhalen of er andere regelingen voor jouw situatie gelden.
Kortdurend zorgverlof
Deze regeling is bedoeld om enkele dagen noodzakelijke zorg aan inwonende kinderen, ouders of een partner te geven. Je werkgever betaalt minimaal 70% van het salaris door. Zorgverlof kan meerdere keren per jaar opgenomen worden. Er geldt wel een maximum aantal uren, namelijk twee keer het aantal uren dat je per week werkt. In jouw cao kunnen andere afspraken over kortdurend zorgverlof staan. Lees deze daarom goed door om te achterhalen of er andere regelingen voor jouw situatie gelden.
Langdurend zorgverlof
Langdurend zorgverlof is bedoeld om voor langere tijd voor jouw ernstig zieke partner, kinderen of ouders te zorgen. Jouw werkgever is niet verplicht je salaris door te betalen. Langdurend zorgverlof moet schriftelijk bij de werkgever aangevraagd worden en mag maximaal zes keer het aantal uren dat je per week werkt duren. Voor deze regeling geldt ook dat er andere afspraken over kunnen staan in jouw cao.
Lees meer over verlofregelingen op de website van de Rijksoverheid.